Anahtar Kelimeler
İslamcılık
Roman
Yakup Kadri
Emine Şenlikoğlu
Kaynak Göster
Özet
Türkiye’de fikir akımları ve siyasi hareketler ülkeye dair teorilerini ve eylemlerini belirlerken kadınların toplumsal hayatta nasıl bir konumda bulunması gerektiği konusuna da büyük bir önem vermişlerdir. Bunun en önemli sebebi bu akımların Türkiye’nin Batılılaşma/modernleşme süreciyle doğrudan bağlantılı olması, tutumlarını bu süreçle ilişkilenerek ortaya koymalardır. Batılılaşma/modernleşme belki de en radikal ve ciddi dönüşümlerini kadınların hayatında yaptığı için bu akımlar da “kadın meselesini” ele almadan duramamıştır. Bu konuyu en fazla tartışan fikir akımları ise Kemalizm ve İslamcılıktır.
Kemalizm’in ve İslamcılığın kadınlara dair görüşlerini incelemek için bu akımların entelektüellerinin yazıp çizdiklerine, siyasi önderlerinin söylev ve tutumlarına bakılabilir. Bu çalışmada ise başka bir yöntemle, bu akımları temsil ettiğine inanılan belli başlı romanlara bakılmaktadır. Kadınların toplumsal konumu denilince gündelik hayat pratikleri, kültürel ürünler de oldukça önemli hale geleceği için romanların bu konuda işlevsel olduğu düşünülebilir. Bu amaçla çalışmada Kemalizm’in hem önemli ideologlarından, hem de önemli romancılarından olan Yakup Kadri’nin bir kadın karakter üzerinden kurguladığı Ankara romanı ele alınmıştır. Ankara romanı yazarın Cumhuriyet ve modernleşme sürecine dair yorumlarını, beklenti ve hayal kırıklıklarını bir kadın karakter üzerinden anlattığı için oldukça fikir vericidir.
Diğer taraftan İslamcı hareketin 1980’lerde güçlenmesi sürecinde kadınların modern kent yaşamında nasıl davranmaları, nasıl giyinmeleri, nasıl bir hayat sürmeleri gerektiğini de ele alan hidayet romanlarının önde gelen isimlerinden Emine Şenlikoğlu’nun yazdığı romanlar diğer bir inceleme konusudur. Çalışma sonunda Yakup Kadri üzerinden Kemalizm’in kadınlara toplumda belli sosyal haklar ve ödevler vererek onları kamusal hayata daha fazla taşıdığı, İslamcıların ise özellikle ilk yükselme döneminde bu alanı kadınlara daha dar tuttuğu görülmektedir. Bununla birlikte her iki fikir akımının da son tahlilde kadınları cinsiyet kimlikleri değil toplumsal/milli ya da dini görevleri ekseninde tanımladığı, onlara birincil olarak annelik görevi yüklediği, çalışacaklarsa da erkeklerden boşta kalan alanlarda çalışmalarını telkin ettikleri görülmektedir.
Referanslar
Aytürk İ. ve Bora T. (2020). YETMİŞLİ YILLARDA SAĞ-SOL KUTUPLAŞMASINDA SİYASİ DÜŞÜNCELER. Türkiye’nin 1970’li Yılları. Mete Kaan Kaynar (Ed.), İletişim Yayınları, 307-329
Coşkun, B. (2010). Türk Modernleşmesini Kadın Romanları Üzerinden Okumak. Turkish Studies. 5(4) Fall, 930-964.
Çayır, K. (2015). Türkiye’de İslamcılık ve İslami Edebiyat -Toplu Hidayet Söyleminden Yeni Bireysel Müslümanlıklara. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Doğramacıoğlu, H. (2011). YAKUP KADRİ’YE GÖRE KADINLIK VE KADINLARIMIZ. International Journal of Social Science 4(1), 25-30
Durakbaşa, A. (1998). CUMHURİYET DÖNEMİNDE MODERN KADIN VE ERKEK KİMLİKLERİNİN OLUŞUMU: KEMALİST KADIN KİMLİĞİ VE “MÜNEVVER ERKEKLER”. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. Tarih Vakfı Yayınları, 29-51
Erkol, Ç.G. ve Çalışkan, U. (2016). 1960’LARDAN 28 ŞUBAT’A CEMAATİ ROMANLARLA İCAT ETMEK: SİYASAL İSLAM’IN POPÜLER TEZAHÜRLERİ. Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 3(1), 21-47
İstanbul sözleşmesi, toplumsal cinsiyet eşitliği, dandik tesettür ve daha fazlası | emine şenlikoğlu. (2019). https://www.youtube.com/watch?v=anfbH782aB0
Kadın istekliyse teklif edebilir. (2008). https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/kadin-istekliyse-teklif-edebilir-8523775
Kadıoğlu, A. (1998). CİNSELLİĞİN İNKARI: BÜYÜK TOPLUMSAL PROJELERİN NESNESİ OLARAK TÜRK KADINLARI. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. Tarih Vakfı Yayınları, 89-101
Kandiyoti, D. (2011). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. Metis Yayınları
Karaosmanoğlu, Y.K. (2005). Ankara. İletişim Yayınları
Karpat, K. (1962). Çağdaş Türk Edebiyatında Sosyal Konular. Varlık Yayınevi
Moran, B. (2012). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İletişim Yayınları
Sancar, S. (2013). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. İletişim Yayınları
Satar, N.A. (2016). MÜSLÜMAN KADININ SESİ: İSLAMCI ROMANLARIN KADIN YAZAR VE ANLATICILARI. Muhafazakar Düşünce, 13(49), 295-313
Sezgin, İ.G. (2011). POLITICAL ENGAGEMENT PATTTERNS OF ISLAMIST MOVEMENTS: THE CASE OF THE NİZAM/SELAMENT MOVEMENT. Bilkent Üniversitesi, Siyaset Bilimi Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi
Şenlikoğlu, E. (1992). Maria. Mektup Yayınları
Şenlikoğlu, E. (1993). Gençliğin İmanını Sorularla Çaldılar. Mektup Yayınları
Şenlikoğlu, E. (1997a). İmamın Manken Kızı. Mektup Yayınları
Şenlikoğlu, E. (1997b). Kadınları Kadınlar da Eziyor. Mektup Yayınları
Şenlikoğlu, E. (2006). Hıristiyan Gülü. Mektup Yayınları
Şenlikoğlu, E. (2007). Bize Nasıl Kıydınız. Mektup Yayınları
Yılmaz, V. E. (2000), BİR KİMLİK OLUŞTURMA ARACI OLARAK İSLAMİ POPÜLER ROMANLAR. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıtır.
Telif Hakkı (c) 2023 TAM Akademi Dergisi
